Saamaynta Taban ee Isticmaalka Shabakadaha Bulshada ku Leeyihiin Guusha Waxbarashada Ardayda

Hordhac

Xilligan aynu joogno oo ay kor u kacday warbaahinta dhijitaalka ah, gaar ahaana shabakadaha bulshada sida Facebook, Instagram, TikTok, Twitter (X), iyo WhatsApp ayaa qayb muhiim ah ka noqday nolosha maalinlaha ah ee bulshada gaar ahaan ardayda. Inkastoo shabakadahaan ay bixiyaan fursado isgaarsiineed iyo helitaanka macluumaadka, haddana daraasado badan oo laga sameeyey Afrika, Aasiya, Waqooyiga Ameerika, Yurub, iyo Ustaraaliya ayaa muujinaya in isticmaalka xad-dhaafka ah ee shabakadaha bulshada uu leeyahay saamayn taban oo ku aaddan waxqabadka waxbarasho ee ardayda. Saamayntan taban waxaa ka mid ah: ka leexashada waxbarashada, hoos u dhaca waqtiga waxbarashada, diiradda la’aanta ardayga ee mustaqbalkiisa, hoos u dhac ku yimaada darajooyinka, dib-u-dhac baaxad leh, hurdo la’aan, iyo hoos u dhac ku yimaada dhiirrigelinta iyo hal-abuurnimada qofeed.

Qormadan waxaan diiradda ku saarayaa saamaynta taban ee shabakadaha bulshada ku yeeshaan waxbarashada, caqabadaha iyo dhibaatooyinka ka dhalan kara, sida ay u wiiqaan tayada waxbarashada iyo hal-abuurnimada, iyo xeeladaha ay xarumaha waxbarashadu u adeegsan karaan yaraynta saamayntan. Sidoo kale, waxaan soo jeedin doonaa talooyin muhiim ah oo wax ku ool ah oo lagu xallin karo dhibaatadan.

1. Saamaynta taban ee shabakadaha bulshada ee waxqabadka waxbarashada

1.1 Ka leexashada iyo diiradda oo yaraata

Daraasado badan oo la sameeyay ayaa muujinaya in ardayda isticmaasha shabakadaha bulshada in ka badan 3–4 saacadood maalin kasta ay keenaan darajooyin hoose marka loo eego kuwa isticmaala hal saac ama ka yar. Tusaale ahaan, daraasad laga sameeyay Kiinya (Otieno, 2020) waxay xustay in 67% ardayda jaamacadaha ay qirteen inay marar badan ka tagaan hawlaha waxbarashada si ay ugu mashquulaan shabakadaha bulshada. Sidoo kale, Maraykanka (Junco, 2015), waxaa lagu ogaaday in saacada dheeraadka ah ee Facebook ay sababto hoos u dhac 0.12 GPA ah.

1.2 Hoos u dhaca waqtiga waxbarashada

Waqtiga loogu talaggalay waxbarashada ayaa badanaa lagu lumiyaa hawlo aan waxbarasho ahayn oo khadka internetka ah. Dalka Nayjeeriya, tusaale ahaan, ardayda dugsiyada sare ayaa sheegay inay celcelis ahaan ku bixiyaan 5 saacadood maalintii shabakadaha bulshada, halka ay kaliya 2 saacadood ku bixiyaan shaqooyinka guriga (Okoye, 2018). Waqtigan oo aan ku filnayn ayaa si toos ah u wiiqa diyaar-garowga imtixaannada iyo dhammaystirka hawlaha waxbarasho.

1.3 Hurdo la’aan iyo saamayn xun oo waxbarasho

Isticmaalka xad-dhaafka ah ee shabakadaha bulshada habeenkii waxa uu keenaa hurdo la’aan, taas oo hoos u dhigta diiradda iyo waxbarashada. Daraasad laga sameeyay Ustaraaliya (Woods & Scott, 2016) ayaa ogaatay in ardayda habeenkii shabakadaha bulshada waqti badan ku bixiya ay 50% u badantahay inay la kulmaan hurdo la’aan maalintii iyo ka qayb-gal yar ee fasalka. Cilladahaas ayaa sidoo kale lagu arkay Soomaaliya (Abdullahi, 2021), halkaas oo ardayda jaamacadaha ay sheegeen in isticmaalka habeenkii uu sababay ka maqnaanshaha casharrada subaxdii.

1.4 Hoos u dhaca fikirka xog-ogaalka iyo hal-abuurnimada

Shabakadaha bulshada inta badan waxay dhiirrigeliyaan ka-qaybgal kooban oo aan mid qoto-dheer ahayn. Daraasad laga sameeyay Hindiya (Kumar, 2020) waxay muujisay in ardaydu ay ku tiirsanyihiin soo koobidda degdegga ah ee YouTube-ka halkii ay ka akhrin lahaayeen buugaag, taas oo saamaysa fahamka iyo xirfadaha falaanqaynta. Sidaas oo kale, daraasad Kanada laga sameeyay (Boyd, 2017) ayaa tilmaamtay in isticmaalka joogtada ah ee shabakadaha bulshada uu hoos u dhigo awoodda ardayda ee qorista qoraallo dheer iyo xallinta mushkiladaha.

2. Cawaaqibka saamaynta taban

2.1 Hoos u dhaca tayada waxbarashada

Marka ardaydu waqti ku filan aanay siin waxbarashada, tayada guud ee waxbarashadu ayaa hoos u dhacda. Dalka Koonfur Afrika (Moyo, 2021), macalimiintu waxay sheegeen in carqaladaha dhijitaalka ah ay keeneen ka qaybgal la’aan ardayda, taasoo hoos u dhigaysa tayada waxbarashada.

2.2 Hoos u dhaca darajooyinka imtixaanka iyo ka-bixitaanka waxbarashada

Darajooyinka hooseeya iyo shaqooyinka aan dhammaystirnayn waxay keeni karaan guul-darro waxbarasho. Qiimaynta guud ee xaaladaha ardayda ayaa muujinaysa in isticmaalka xad-dhaafka ah ee shabakadaha bulshada uu kordhiyo ka-harista waxbarashada, sababtoo ah hoos u dhaca imtixaannada iyo buuxin la’aanta shaqooyinkii ardaynimo ee looga baahnaa.

3. Sida saamayntu u yareyso tayada waxbarashada

3.1 Xiriirka macalinka iyo ardayga oo yaraada

Shabakadaha bulshada waxay yareeyaan xiriirka ka dhaxeeya macalinka iyo ardayga. Macalimiintu waxay inta badan muujiyaaan in ardayda ku yaraatay ka qaybgalka fasalka, iyaga oo doorbidaya is-dhexgal online oo aan waxbarasho ahayn. Tani waxay daciifisaa is-dhexgalka iyo khibrad wadaagga arday iyo macallin ku salaysan, taasoo muhiim u ah fikirka ardayga ee si qoto dheer.

4. Sida saamayntu u curyaamiso hal-abuurnimada iyo ganacsiga

4.1 Hoos u dhaca hal-abuurnimada

Isticmaalka joogtada ah ee shabakadaha bulshada wuxuu dhiirrigeliyaa ku dayasho fikrado hore halkii laga abuuri lahaa fikrado cusub Hal-abuurnimadu waxay ku tiirsan tahay fikirka madax-bannaan, iyo xallinta mushkiladaha asalka ah.

4.2 Waqti la’aan xirfadaha horumarinta

Ardayda isticmaasha shabakadaha bulshada saacado badan maalintii waxay muujiyaan ka-qaybgal hooseeya hawlaha dheeraadka ah ee fasalka, tababarrada xirfadaha, iyo mashruucyada ganacsi. Tani waxay keentaa in ay ka soo baxaan iyagoo aan lahayn hal-abuurnimo, taasoo marka dambe ku adkaan karta la qabsiga iyo tartanka suuqa shaqada.

5. Xeeladaha xarumaha waxbarashadu ay qaadan karaan

Saamaynta wacyigelinno joogto ah ee isticmaalka dhijitaalka
Qabanqaabinta tababbarro ku saabsan maaraynta waqtiga

Tababbarro ku saabsan maaraynta waqtiga waxay ka caawiyaan ardayda inay qorsheeyaan saacadaha waxbarashada iyo madadaalada, sida:

Xaddididda helitaanka shabakadaha bulshada.
Qorshaynta iska warqabka iyo kormeerka waalidiinta iyo macalimiinta ee xilliyada waxbarashada socoto.
Dhiirrigelinta hawlaha dheeraadka ah si loo yareeyo ku tiirsanaanta madadaalada dhijitaal-ka.
Ku dhiirigelinta ardayda ee u adeegsiga shabakadaha bulshada dhanka waxbarashada
Saamaynta siyaasado iyo shuruucyo adag oo si siman looga hirgelin dhammaan xarumaha waxbarashada

Gunaanad

Daraasado badan oo laga sameeyay dalal badan oo adduunka ah ayaa muujinaya in isticmaalka xad-dhaafka ah ee shabakadaha bulshada uu leeyahay saamayn taban oo joogto ah oo ku saabsan waxqabadka waxbarasho. Waxay yareeyaan diiradda, waqtiga waxbarashada, hal-abuurnimada, isla markaana kor u qaadaan dib-u-dhac, hurdo la’aan, iyo darajooyin hoose. Saamayntani maaha mid ku kooban ardayga keliya, balse waxay hoos u dhigtaa tayada waxbarashada guud iyo hal-abuurnimada ardayda iyo sidoo kale hoos u dhac guud ee ku yimaada horumarka dalalka caalamka.